Ashtanga Joga /ashta – osiem, anga – filar, człon/ czyli 8 filarów Jogi
Ośmioczłonowa ścieżka rozwoju poprzez Raja Jogę, opisana przez Patanjalego w Yoga Sutrach.
Yama /czego nie robić/
co można przetłumaczyć jako oczyszczanie, obejmuje pięć zakazów. Zakazy te to:
1. Nie zabijać, nie używać przemocy fizycznej ani psychicznej /ahimsas/
2. Nie kłamać, trzymać się prawdy /satya/
3. Nie kraść /asteya/
4. Żyć wstrzemięźliwie, nie pożądać /brachmacharia/
5. Nie przywiązywać się emocjonalnie, wyzbyć się chciwości, skąpstwa, samolubności /aparigraha/
Zakazy te, pilnie przestrzegane, mają na celu uchronienie ucznia przed nawykiem popadania w utarte, błędne wzorce postępowania, myślenia i odczuwania. Należy bowiem pamiętać, że wszelkie wskazania Jogi odnoszą się przede wszystkim do pracy na poziomie mentalnym i uczuciowym.
Nie należy rozumieć wskazań Jamy w znaczeniu wyłącznie dosłownym. Dla przykładu, kłamanie to także zatajanie informacji, które mogłyby pomóc drugiemu człowiekowi, to także nie prostowanie czyichś oszczerstw, wiedząc że są to oszczerstwa itd.
Dzięki Yama nawiązujemy właściwe relacje z innymi ludźmi oraz środowiskiem zewnętrznym. Są to wskazówki dotyczące etycznych i elementarnych zachowań w interakcji ze światem. Praktykowanie Yama pozwala zachować balans, stabilność, oraz zachęca do samodoskonalenia. Yama promuje szczerość, myślenie etyczne oraz prawość.
Niyama /co robić/
to nabywanie cnót, jako drugi z członów Jogi, jest logicznym następstwem Yama. Składają się na nią:
1. Czystość ciała i umysłu /shaucha/
2. Zadowolenie, wyciszenie, szczęście, satysfakcja z tego co się ma /santosha/
3. Surowość i prostota - asceza, zaangażowanie w praktyki duchowe oraz studiowanie literatury duchowej, kontrola umysłu /tapas/
4. Samokontrola i samoobserwacja, pogłębianie wiedzy duchowej, które prowadzi do wejrzenia w głąb i przebudzenia duszy oraz Boga w sobie /svadhyaya/
5. Zawierzenie siłom wyższym, rozumiane również jako oddanie się Bogu /iśwarapranidhana/
Niyama, poprzez intensywną praktykę, ma na celu utworzenie w uczniu nowych wzorców zachowań, myślenia i czucia. Podczas gdy Yama sprowadza się do oczyszczania, Niyama polega na wbudowywaniu w człowieka całkiem nowych wzorców zachowań, jakościowo różnych od starych. W klasycznej Raja Jodze Yama i Niyama traktowane są ze szczególną atencją, jako niezbędne do wytworzenia w człowieku warunków wewnętrznych, koniecznych do prawidłowej praktyki kolejnych szczebli. Niyama koncentruje się na rozwoju osobowości. Zamiast myślenia „my” kładzie nacisk na „ja” i samodyscyplinę. Praktykowanie Niyama pomaga zachować czysty umysł i ciało. Nierzadko nad praktyką Yama i Niyama uczeń spędza kilka lat.
Asana
to postawa życiowa, która jest kolejnym szczeblem, budowanym na fundamencie Jama i Nijama. Asana w Raja Jodze nie ma praktycznie nic wspólnego z ćwiczeniami fizycznymi. Chodzi w niej o właściwą postawę moralną i duchową w życiu codziennym. Składają się na nią:
• Wiedza odpowiednia • Chęci odpowiednie • Słowo odpowiednie • Dzieło odpowiednie • Życie odpowiednie • Dążenia odpowiednie • Skupienie odpowiednie • Pogrążenie odpowiednie
W Asanie chodzi o zachowanie takiej postawy umysłu, która będzie najodpowiedniejsza do wytrwania w długotrwałych praktykach kolejnych, trudniejszych stopni świadomości. Postrzegając Asany wyłącznie jako formy zewnętrzne, pomagają one w samokontroli i zharmonizowaniu ciała. Jednak bez wcześniejszego przygotowania umysłu, jogin nie odczuje pełnych korzyści płynących z praktyki Jogi.
Pranajama
to rytm życiowy, polegający na takim zharmonizowaniu swojego życia, aby każdego dnia, określone czynności odbywały się podług pewnego rytmu. W najprostszym wariancie będzie to polegać na: sypianiu o stałych porach, jadaniu o stałych porach, ćwiczeniu o stałych porach, pracowaniu o stałych porach itd. Jednak w praktyce jest to rytmika dużo subtelniejsza, prowadząca do harmonii w organizowaniu całego swojego życia.
Jest to również praca nad oddechem oraz praną /siłą życiową/. Świadomy oddech oraz optymalizowanie przepływu prany i innych witalnych sił życiowych, pomaga w wyciszeniu umysłu jak również zharmonizowaniu ciała i ducha.
Pratjahara
to władanie uwagą, która stanowi pierwszy etap bezpośrednich ćwiczeń umysłowych. Polega na takim wyćwiczeniu posługiwania się zmysłami, aby móc dowolnie je kontrolować. Czyli gdy chce się słyszeć, wtedy się słucha i żadne inne wrażenie zmysłowe nie jest w stanie odciągnąć naszej uwagi od zmysłu słuchu. W konsekwencji opanowania ćwiczeń w Pratjahara, uczeń uczy się nie ulegać żadnemu ze zmysłów. Tym samym uczy się popadać w stan wewnętrznej ciszy. Jest to warunek wstępny do zaawansowanych ćwiczeń w Samjamie, na którą składa się Dharana, Dhajana i Samadhi.
Ta ścieżka pomaga zbalansować zmysły. Prowadzi do samokontroli i zerwania z materialistycznymi i egoistycznymi pragnieniami. Prowadzi do lepszej i głębszej samoświadomości. Nakłania ciało, umysł oraz ducha do przejścia na wyższy stopień bytu duchowego.
Dharana
to koncentracja. Oznacza tyle co zdolność umysłu do skupienia się na jednym wybranym obiekcie przez dowolnie długi czas. Obiektem tym mogą być przedmioty, myśli, odczucia, a także oddech lub pustka, będąca następstwem nie uczestniczenia we wszelkich wrażeniach zmysłowych, w tym również myślach i uczuciach. Jest to preludium do samoświadomości psychicznej i głębszych czynności umysłowych, takich jak Dhyana.
Dhyana
to medytacja. Jest stanem wynikającym z długotrwałej koncentracji. Podczas gdy koncentracja dokonywała się na obiektach podmiotowych, choćby tak subtelnym jak myśli czy pustka, to medytacja dotyczy wprowadzenia umysłu w stan, w którym następuje zatopienie umysłu w obiekcie koncentracji tak, że doznaje się wiedzy ogólnej o przedmiocie. Na przykład, skupienie umysłu na śmierci ukochanego psa należy do Dharany, ale skupienie umysłu na śmierci w ogóle, jako na cesze, części życia, to już Dhyana.
Samadhi
to stan umożliwiający kontemplację. Jest stanem następującym spontanicznie po długotrwałej medytacji. Podczas, gdy w Dhyana doznawało się niejako rozszerzenia widzenia o danym przedmiocie, to w kontemplacji umysł staje się samym przedmiotem. Tym samym poznaje się przedmiot nie poprzez myśli i odczucia, choćby tak subtelne jak te płynące z Dhyana. W Samadhi człowiek sam staje się obiektem skupienia, widzi jego oczami, słyszy jego uszami. Wyćwiczenie w kontemplacji prowadzi do uzyskania intuicji. Poprzez kontemplację różnych obiektów, doznaje się intuicyjnego poznania tych obiektów. Najwyższym obiektem Samadhi jest skupienie na istocie własnego umysłu. W Jogasutrach stan ten jest opisywany jako „stan najczystszej wiedzy”.
Jogasutry podają sześć stopni Samadhi:
Savitarka - rozumienie i kwestionowanie
Savicara - wnikanie i osądzanie
Saamita - samoświadomość
Saananda - błogość
Nivitarka - pochłonięcie bez kwestionowania
Nivicara - pochłonięcie bez wnikania